Bộ Tài chính đang đề xuất một cơ chế mới cho phép doanh nghiệp điều chỉnh phương án sử dụng vốn sau khi phát hành trái phiếu, trong bối cảnh giá trị phát hành mới 10 tháng đầu năm 2025 đã đạt hơn 441.000 tỷ đồng. Quy định này nhằm gỡ vướng cho doanh nghiệp trong việc tối ưu dòng tiền, đồng thời tăng cường kỷ luật tài chính và minh bạch thị trường.
Khung pháp lý mới cho việc sử dụng vốn trái phiếu
Theo dự thảo Nghị định về chào bán và giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đang được lấy ý kiến, doanh nghiệp có thể thay đổi mục đích sử dụng vốn huy động từ trái phiếu nếu đáp ứng đồng thời hai điều kiện. Thứ nhất, việc thay đổi phải được cấp có thẩm quyền của doanh nghiệp thông qua. Thứ hai, và quan trọng nhất, phải nhận được sự chấp thuận của những người sở hữu đại diện cho trên 65% tổng số trái phiếu cùng loại đang lưu hành. Sau khi được chấp thuận, doanh nghiệp bắt buộc phải công bố thông tin bất thường về sự thay đổi này.
Dự thảo cũng bổ sung quy định yêu cầu doanh nghiệp phải quản lý, theo dõi riêng nguồn vốn thu được từ đợt chào bán. Đối với trường hợp giải ngân vốn theo tiến độ, doanh nghiệp phải xây dựng và công bố kế hoạch sử dụng nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi, nhằm đảm bảo dòng tiền được sử dụng đúng mục đích và hiệu quả.
Bối cảnh và nguyên nhân đề xuất
Đề xuất thay đổi được đưa ra trong bối cảnh các quy định hiện hành chưa có cơ chế cho phép doanh nghiệp thay đổi phương án sử dụng vốn, dẫn đến nhiều vướng mắc trong thực tế. Bộ Tài chính cho rằng việc thiếu linh hoạt này đã cản trở doanh nghiệp tối ưu hóa dòng tiền để phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh và bảo vệ quyền lợi của cổ đông.
Bên cạnh đó, động thái này cũng xuất phát từ kết luận của Thanh tra Chính phủ gần đây, chỉ ra nhiều tổ chức phát hành đã sử dụng vốn huy động không đúng mục đích so với phương án công bố ban đầu. Một số ngân hàng bị nêu tên vì dùng tiền huy động từ trái phiếu trung dài hạn để cho vay ngắn hạn. Do đó, việc cho phép thay đổi mục đích sử dụng vốn trái phiếu một cách có điều kiện và minh bạch được kỳ vọng sẽ vừa tạo sự linh hoạt cho doanh nghiệp, vừa là công cụ giám sát hiệu quả, củng cố niềm tin của nhà đầu tư.
Toàn cảnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp
Quy định mới được đề xuất khi thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang trên đà tăng trưởng mạnh mẽ. Thống kê từ cơ quan quản lý cho thấy, tính đến hết tháng 6/2025, quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đạt khoảng 1,13 triệu tỷ đồng, tương đương 9,8% GDP năm 2024.
Trong 10 tháng đầu năm 2025, tổng giá trị phát hành mới đạt hơn 441.000 tỷ đồng, tăng gấp 1,4 lần so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, các tổ chức tín dụng vẫn là nhóm phát hành chủ lực, chiếm hơn 66% tổng khối lượng. Nhóm doanh nghiệp bất động sản đứng thứ hai với khoảng 26%, còn lại là các lĩnh vực khác. Lãi suất phát hành bình quân trong giai đoạn này là 7,23%/năm. Bộ Tài chính nhận định kênh huy động vốn qua trái phiếu đã góp phần giảm áp lực cho tín dụng ngân hàng, dù vẫn còn tình trạng một số doanh nghiệp chưa tuân thủ đầy đủ nghĩa vụ báo cáo và công bố thông tin.
Những quy định mới nếu được thông qua được kỳ vọng sẽ tăng tính linh hoạt và minh bạch cho thị trường, nhưng diễn biến sắp tới vẫn phụ thuộc vào mức độ tuân thủ của các tổ chức phát hành.
