Một lá thư ngỏ được ký bởi hơn 1.000 nhân viên đã được công bố nội bộ tại Amazon, thể hiện sự lo ngại sâu sắc về tốc độ triển khai trí tuệ nhân tạo (AI) của tập đoàn. Bức thư xuất hiện trong bối cảnh Amazon vừa thực hiện đợt sa thải hàng loạt và đẩy mạnh đầu tư vào AI, làm dấy lên những câu hỏi về tác động đối với môi trường làm việc và các cam kết về khí hậu.
Những lo ngại chính từ người lao động
Theo thông tin từ Guardian, bức thư được ký bởi hơn 1.000 nhân viên Amazon ẩn danh và nhận được sự ủng hộ từ hơn 2.400 nhân viên khác tại các tập đoàn công nghệ lớn như Meta, Google, Apple và Microsoft. Nội dung thư tập trung vào hai mối quan ngại chính: tác động môi trường từ cuộc đua AI và áp lực gia tăng đối với người lao động.
Về môi trường, các nhân viên chỉ trích Amazon “bỏ qua mục tiêu về khí hậu để phát triển AI”. Bức thư dẫn số liệu cho thấy lượng khí thải hàng năm của công ty đã tăng khoảng 35% kể từ năm 2019, đi ngược lại cam kết đạt mức phát thải carbon ròng bằng 0 vào năm 2040. Các khoản đầu tư hàng chục tỷ USD vào trung tâm dữ liệu hiện tại và kế hoạch chi thêm 150 tỷ USD trong 15 năm tới được cho là sẽ đặt tại những khu vực phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch, làm trầm trọng thêm vấn đề khí thải.
Về môi trường làm việc, bức thư phản ánh áp lực ngày càng tăng trong việc sử dụng AI để cải thiện năng suất. Ba nguồn tin xác nhận với Guardian rằng họ nhận được yêu cầu từ cấp trên về việc ứng dụng AI, kèm theo cảnh báo “sẽ tụt hậu nếu không áp dụng”. Một nhân viên có thâm niên cho biết quản lý kỳ vọng AI sẽ giúp đội nhóm tăng gấp đôi khối lượng công việc và những người có năng suất thấp sẽ khó có thể “bền vững” tại công ty. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế của AI vẫn còn gây tranh cãi. Một kỹ sư phần mềm cấp cao chia sẻ với Business Insider rằng việc bị ép dùng tác nhân AI (AI Agent) để lập trình đã tạo ra một lượng lớn mã “rác”, khiến thời gian dọn dẹp còn lâu hơn tự viết code.
Bối cảnh từ chiến lược của Amazon
Những lo ngại của nhân viên Amazon diễn ra trong bối cảnh công ty đang tái cấu trúc mạnh mẽ dưới thời CEO Andy Jassy. Cuối tháng 10, Amazon đã cắt giảm 14.000 nhân sự với lý do AI đang giúp công ty “đổi mới nhanh hơn”. Động thái này là một phần trong nỗ lực xây dựng một Amazon hiệu quả và kỷ luật hơn, bao gồm việc thắt chặt chi phí, cải tổ hệ thống lương thưởng và yêu cầu nhân viên trở lại văn phòng 5 ngày/tuần.
Hồi tháng 6, CEO Jassy đã thừa nhận rằng AI giúp tăng hiệu quả hoạt động nhưng cũng là nguyên nhân khiến lực lượng lao động sụt giảm. Cùng với đó, công ty đã đóng băng ngân sách tuyển dụng ở bộ phận bán lẻ từ đầu năm. Chiến lược dài hạn của Amazon được cho là hướng tới việc sử dụng ít nhân viên hơn và tăng cường robot, với mục tiêu tự động hóa 75% hoạt động vận hành trong tương lai.
Phản hồi và các yêu cầu cụ thể
Phản hồi về các cáo buộc trong thư, ông Brad Glasser, người phát ngôn của Amazon, đã bác bỏ các tuyên bố này. Ông nhấn mạnh vào các mục tiêu khí hậu của công ty, khẳng định Amazon là doanh nghiệp mua năng lượng tái tạo lớn nhất thế giới trong 5 năm liên tiếp với hơn 600 dự án toàn cầu. Ngoài ra, ông cho biết công ty cũng đang đầu tư đáng kể vào năng lượng hạt nhân.
Từ những vấn đề nêu trên, nhóm nhân viên đã đưa ra một loạt đề xuất và yêu cầu cụ thể đối với ban lãnh đạo Amazon, bao gồm:
- Cung cấp hoàn toàn năng lượng sạch cho tất cả các trung tâm dữ liệu.
- Đảm bảo các sản phẩm và dịch vụ được hỗ trợ bởi AI không tạo điều kiện cho các hoạt động như bạo lực, giám sát hay trục xuất hàng loạt.
- Thành lập một nhóm chuyên trách có quyền hạn đáng kể để xem xét và quyết định việc có nên sử dụng AI trong những bối cảnh cụ thể hay không.
Sự việc cho thấy mâu thuẫn ngày càng lớn giữa chiến lược tối ưu hóa hiệu quả bằng AI của các tập đoàn công nghệ và mối lo của người lao động về an toàn việc làm, đạo đức công nghệ và trách nhiệm với môi trường. Diễn biến tiếp theo sẽ phụ thuộc vào cách Amazon đối thoại và giải quyết các yêu cầu chính đáng từ chính đội ngũ nhân sự của mình.
