Trong một phát biểu quan trọng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng đã đưa ra những định hướng chiến lược về phát triển nguồn nhân lực trẻ, nhấn mạnh vai trò tiên phong của thanh niên trong kỷ nguyên khoa học – công nghệ và chuyển đổi số. Thông điệp được chia sẻ tại Đại hội đại biểu Đoàn TNCS Hồ Chí Minh của Bộ Khoa học và Công nghệ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, diễn ra vào ngày 28/11, phác thảo tầm nhìn về một thế hệ dám dấn thân, không ngại thất bại và chủ động kiến tạo tương lai.
Thông điệp chính sách và định hướng cho thế hệ trẻ
Tại sự kiện, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định thanh niên phải là nguồn năng lượng quyết định để Bộ Khoa học và Công nghệ hoàn thành sứ mệnh mới: dẫn dắt đổi mới, kiến tạo tương lai số và tương lai khoa học – công nghệ cho đất nước. Theo đó, hoạt động của Đoàn Thanh niên cần hướng trực tiếp vào việc thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm của Bộ, không chỉ giới hạn ở các hoạt động bên ngoài mà phải tập trung vào các công việc cốt lõi của tổ chức.
Bộ trưởng nhấn mạnh rằng thế hệ trẻ không chỉ là lực lượng thừa hành mà phải là chủ thể sáng tạo, trực tiếp định hình thể chế tương lai, thiết kế hạ tầng dùng chung quốc gia và mở đường cho các lĩnh vực mới. Ông kêu gọi thanh niên xung phong nhận những việc khó và mới nhất, làm việc theo cách mới và sử dụng công nghệ mới để tạo ra kết quả đột phá. Đây là tinh thần cần có để thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo trong bối cảnh hiện nay.
Văn hóa của tuổi trẻ trong lĩnh vực khoa học – công nghệ được định hình bởi các giá trị cốt lõi: Tiên phong – Sáng tạo – Đột phá – Tận tụy – Trung dũng – Nghĩa tình. Đây được xem là những nền tảng để xây dựng một thế hệ vừa có chuyên môn giỏi, vừa có lối sống và nhân cách tốt đẹp, kế thừa di sản của các thế hệ đi trước.
Bối cảnh kỷ nguyên số và vai trò của môi trường làm việc
Phát biểu được đặt trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn vươn mình mạnh mẽ bằng khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Bộ trưởng cho rằng thế hệ trẻ không chỉ chứng kiến mà phải trực tiếp góp phần tạo ra kỷ nguyên này. Tuy nhiên, thời đại Internet cũng đặt ra nhiều thách thức, khi các công cụ như trí tuệ nhân tạo hay mạng xã hội có thể khiến con người mất kết nối với chính mình và sống thiếu mục đích.
Sử dụng hình ảnh ẩn dụ về con bướm và cái kén, Bộ trưởng giải thích về triết lý xây dựng môi trường làm việc tại Bộ Khoa học và Công nghệ. Ông cho rằng những thách thức và mục tiêu cao, tương tự như “cái kén cứng”, là cần thiết để mỗi cá nhân có thể trưởng thành và phát huy tối đa năng lực. Theo ông, 80-90% năng lực trong mỗi người vẫn còn tiềm ẩn và cần những nhân tố đặc biệt để đánh thức.
Do đó, Bộ chủ trương tạo ra một môi trường đủ khắc nghiệt nhưng cũng đủ an toàn để mỗi cá nhân tự phá vỡ giới hạn, bộc lộ năng lực và trở nên trưởng thành, tự tin hơn. Môi trường này cho phép mọi người tìm ra năng lực và mục đích của bản thân, xem khó khăn là cơ hội để phát triển. Tất cả những điều này phải xuất phát từ một lý tưởng sống đúng đắn, hòa vào lý tưởng chung của dân tộc.
Quan điểm về phương pháp học tập và phát triển cá nhân
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã phân tích sâu về các khái niệm “học hỏi” và “học hành” theo quan điểm của người Việt Nam để đưa ra phương pháp luận về phát triển bản thân. Ông cho rằng “hỏi” là cốt lõi của tư duy, giúp tiêu hóa kiến thức, tìm ra gốc rễ vấn đề và tạo ra tri thức mới. Học mà không hỏi chỉ là học vẹt.
Tương tự, “hành” (thực hành) là con đường để thực sự “ngộ” ra kiến thức, biến tri thức của người khác thành của mình. Trong bối cảnh thông tin bùng nổ như hiện nay, phương pháp “hành trước, học sau” có thể hiệu quả hơn, tức là bắt tay vào làm để biết mình thiếu gì, sau đó mới tìm kiếm kiến thức để bổ sung. Thực hành cũng là cách để thế hệ sau có thể giỏi hơn thế hệ trước.
Cuối cùng, Bộ trưởng nhắn nhủ rằng thất bại là một trải nghiệm tốt, giúp con người cứng cáp hơn. Một tuổi trẻ được xem là “giàu có” khi có nhiều trải nghiệm. Ông khuyến khích thanh niên không sợ thất bại, ngã thì đứng dậy, nhận việc khó, dấn thân, khởi nghiệp với các ý tưởng mới và đấu tranh với cái xấu để thực hiện những khát vọng lớn của đất nước.
Phát biểu của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã vạch ra một định hướng rõ ràng về việc xây dựng và phát triển đội ngũ kế cận, coi việc tạo ra một môi trường thử thách và trao quyền cho người trẻ là chìa khóa để thúc đẩy sự nghiệp khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trong giai đoạn tới.
